Sunday, April 23, 2023

 

Christian missionaries, another perspective

0
13

FREDERICK NORONHA

At a time when religion has become a tool for political mobilisation, and mainly a means of spreading hatred, former Navhind Times journalist Camil Parkhe has taken on an interesting project. Not an easy one at that.

His 184-page ‘Contribution of Christian Missionaries in India’ (Gujarat Sahitya Prakashan, 2007) does just that. It highlights the profiles of 19 individuals who played a role in this nation. They come from different backgrounds, time periods and denominations of Christianity.

For instance, Pandita Ramabai (Rama Dongre, 1858-1922), the Indian social reformer who converted to Christianity, was a Sanskrit scholar, and worked for child widows. She campaigned for female education, was an early member of the Indian National Congress, taught the blind, and translated the Bible.

Thomas Stephens, SJ, (c.1549–1619) the Jesuit priest has a Konkani institution named after him at Porvorim. Born in the mid-16th century, he wrote the first book to be printed in Marathi. He wrote the first European-crafted or printed Indian grammar (‘Arte de lingoa Canarim’, 1640). His Konkani Cathecism ‘Doutrina Cristam’ was the second printed in any Indian language. His ‘Krista Purana’, a Marathi-Konkani epic poem on the life of Christ in 11,000 stanzas of four verses, was sung up to the 1930s in some areas.

Since these were in the Roman script, Parkhe explains, “therefore, Marathi scholars did not pay any attention to this great literary work” till much later, in the early
20th century.

There are chapters on the Italian Jesuit Robert de Nobili, 1577-1656, (the “father of inculturation in India”). He adopted a lifestyle acceptable to the local people, and tried to set up a Sanskrit-medium seminary of Christian philosophy in 1610.

Fr. Nehemiah Nilakanta Shastri Gore (1825-95), a prominent convert, was considered the “first Marathi missionary”. Satyavan Namdeo Survanshi was a journalist and ‘kirtankar’. He was a bridge builder between Protestants
and Catholics.

Belgian Jesuit Fr. Camille Bulcke, SJ (1909-82), earned a Padma Bhushan award in 1974 for enriching the Hindi language with his research as an indologist. He first published the Angreji-Hindi Koshi (English-Hindi Dictionary) in 1968, with multiple reprints.

Narayan Vaman Tilak (1861-1919) was a poet and missionary. A nationalist too, he was called Phula-Mulanche Kavi (poet of flowers and children). He evolved a new spiritual-cultural movement for the newly-converted Marathi-speaking Christians in Maharashtra.

Mother Teresa, who came to India as a 19-year-old Macedonian-Albanian, needs no elaboration.

Joseph Beschi SJ was a priest and Tamil poet, and also a Jesuit. He knew Tamil, Malayalam, Sanskrit, Telugu, English, French, Portuguese, Italian, Latin, Persian, and Hindi — at least five of these very well. He was an excellent diplomat, and got royal patronage from a local ruler.

Graham Stains is of very recent memory, having been burnt alive while in the service of lepers. Parkhe writes: “Until the brutal burning of the missionary and his two young sons, not many people outside Orissa had heard of Graham Staines or his wife, Gladys. After their killing under the cover of darkness, the whole world came to know about the Staines couple and the service they were rendering.”

Fr. Herman Bacher was a pioneer of rural development. He left his home in the Alps and became Maharashtra’s “pride of the agricultural sector”. He worked out schemes to help the poor — regardless of religion — after Independence. He helped get loans for farmers, dig or repair wells, and provided funds through a cooperative bank. Vocational training, groundwater recharge, and his work in drought-prone areas were what he became known for.

The Barcelona-born priest-historian Henry Heras, SJ, no stranger to Goa, was fascinated with Indian culture and history. For three decades, he researched the history of ancient India, culture, scripts, and sculptures. In 1926, he started the Indian Historical Institute in Bombay with a library of just eight books. Four guns belonging to the Maratha period became the foundation of a museum. His work on Indian Christian art and encouragement to talent like Angelo da Fonseca is well known. Many of his students became reputed historians and
archaeologists.

Baptist missionary Reverend William Carey is known as the father of printing technology in India (outside of the early Portuguese efforts). Valerian Cardinal Gracias was the first Indian Cardinal, and Parkhe credits him as being behind the building of the prestigious St. John’s Medical College in Bengaluru.

1831 Belgaum-born Baba Padmanjee is the first Marathi novelist and a missionary. Manorama Medhavi, the daughter of Pandita Ramabai, a social worker, is also featured. So is the German Jesuit and editor Archbishop Henry Doering, who started a magazine that lasted over a century. Justin Edward Abbot authored 11 books in English and Marathi on the lives and works of medieval Hindu sants of Maharashtra.

An interesting addition is Matthew Lederle SJ, who was conscripted in the Nazi war machine, escaped from a Brit PoW camp, and later became a Jesuit priest in his 20s. He was fascinated by the spiritual works of Sant Dnyandeo and Sant Namdeo. He co-founded Snehasadan Ashram, a centre for inter-religious dialogue in Pune. Fluent in Marathi, he was convinced that “local culture and Christian doctrines and beliefs can be compatible”. He encouraged Indian Christian art; one still hears names like Gemini Roy, Jyoti Sahi, Angelo de Fonseca, Sister Claire, or Sr. Genevieve. His dream was to have at least 100 ashrams run by the Catholic churches in India, which completely blend with the local religion and culture. Lederle became Provincial of the then Goa-Poona Jesuits, headquartered at the time in Panaji but died of a heart attack barely a year later in 1986, while swimming
off Baga.

This book isn’t a recent publication. But given the manner in which religious infighting within India keeps getting stoked, perhaps this point needs to be made. And noticed.

One question that could be raised though is how critical can such a book be. Even more serious a question could be on how does one decide whom to include? Seen one way, Parkhe’s view is from beyond the traditional places associated with Christianity in India. In this case, Maharashtra. Some points and perspectives could be debated though. The claim that Christianity was brought to India by St. Thomas could be just that — a claim. Likewise, accepting how “terrible” the Goa Inquisition was might be another aspect that needs a rethink, considering recent studies on the issue.

“The consistent demonising of Christians, especially the religious personnel commonly and freely referred to as missionaries, may seem to some as unwarranted. Christians in India are a tiny and scattered minority….,”
writes journalist Anosh Malekar in
the book. He argues that the book “is important” not because it talks about religious conflict, or salvation of metaphysics. “It is their disproportionate undertaking… Christians run 25% of India’s voluntary sector. The beneficiaries belong to all castes, creeds, and cults.”

Saturday, April 8, 2023

 कार्यस्थळ माहात्म्य आणि नैतिक जबाबदारी 

मी घर केल्यापासून म्हणजे माझे लग्न झाल्यापासून एक गोष्ट मला अनायासे मिळाली आहे ती म्हणजे भल्या पहाटे किचनमध्ये आल्यावर मला खिडकीतून  शुक्र ताऱ्याचे दर्शन घडतेशुक्र तारा हे  भावगीत आठवते आणि दिवसाची छान सुरुवात होते 

सकाळी मला चहा करताना माझी नजर त्या शुक्र  ताऱ्याकडेअसते आणि एखादे दिवशी मला उशीर झाला किंवा त्या अवकाशातील व्यक्तीने आपली जागा बदलली तर मला चुकल्याचुकल्या सारखे होते. ऋतुमानानुसार यात बदल होत असला तरी शुक्र ताऱ्याच्या दर्शनाने दिवस सुरू करण्यासारखे भाग्य नाही असे मला नेहेमीच वाटत आले आहे. मी कवी मनाचा किंवा रोमँटिक नसलो तरी तो शुक्र   तारा पाहिल्यावर दातेंचे शुक्र तारा मंद वारा हे  भावगीत सुद्धा  हमखास आठवतेच

कामावर जाताना मी कितीतरी वर्षे मी दुचाकी वापरता सार्वजनिक बस सेवेचाच वापर करत आलो आहे. त्यामागे प्रदूषण टाळणे वाहनांची गर्दी टाळणे वगैरे उदात्त हेतु नसून मला अत्यंत प्रिय असणारी निद्रा हे आहे. बसच्या  अर्धा पाऊण तासाच्या प्रवासात मस्त पैकी झोपून मी ऑफिसच्या कामासाठी ताजातवाना होत असतो. या महान कार्यासाठी अर्थात बसमध्ये खिडकीजवळ जागा किंवा बसमध्ये बसण्यासाठी कुठेही जागा मिळणे अत्यावश्यक असते. यासाठी एखादी प्रवाशांनी गच्च भरलेली   बस मी टाळत असतो. शेवटी प्रत्येकाची काही प्राधान्ये असतातच ना. रात्री कामावरून घरी येताना मात्र गर्दी नसल्याने जागा मिळते, नाही मिळाली तरी हरकत नसते कारण  त्यावेळी मला निद्रादेवी ची आराधना करायची नसते

 

मला वाटते विमानाने दिवसा किंवा रात्री ही  काही तासांचा प्रवास करताना मुलांप्रमाणे इतरांनाही खिडकीजवळ जागा मिळावी  असेच वाटत असणार. खूपखूप वर्षांपूर्वी रशिया आणि बल्गेरियाला पत्रकारितेच्या अभ्यास क्रमासाठी जाताना  विमानात आता आपण अमुक अमुक हजार मीटर उंचीवरून हिमालयीन पर्वतांच्या रंगावरून जातो आहोत अशी घोषणा ऐकून अंगावर रोमांच आले होते. अर्थात बाहेर पूर्ण अंधार असल्याने काहीच दिसले नव्हते

 

गोव्यात आणि महाराष्ट्रात  औरंगाबाद, पुणे अशा विविध ठिकाणी काम करताना ऑफिसमध्ये मोक्याची जागा मिळावी असे मला वाटायचे. पणजीला मी ऑफिसात अगदी ज्युनियर असल्याने याबाबत निवडीचा काहीच पर्याय नव्हता तरी सुदैवाने आमच्या लाकडी फ्लोअर आणि कौलारू छत असलेल्या ऑफिसात अगदी गॅलरीपाशी  टेबल मिळाले होते. तिथे टाईपरायटर बडवताना मांडवी नदी आणि नदीशेजारच्या दयानंद बांदोडकर रस्त्यावरची वाहतूक दिसायची. यासारखे सौख्य कुठे मिळणार असे मागे वळून पाहताना आता वाटते.

 

कदाचित हा माझ्या सकारात्मक दृष्टीने पाहण्याचा परिणाम असू शकेल मात्र औरंगाबाद आणि पुण्यात कामाच्या जागी दुसरी एक चैन भोगायला मिळाली. ती म्हणजे माझ्या टेबलापाशी  बसलेले असताना मला सतत चालू असलेला टेलिव्हिजन दिसायचा. अर्थात टेलिव्हिजनवर सतत न्युज चॅनेल्स असायचे, पण हरकत नसायची 

मी सध्या राहतो त्या कॉलनी बाबत आणि एकूण परिसराविषयी मी जाम खुष आहे याचे कारण म्हणजे इथल्या इमारतीभोवती असलेली गर्द झाडीबगिचापार्किंग, खेळण्यासाठी आणि फिरण्यासाठी असलेली मुबलक जागाइमारतींत घर  घेण्यासाठी अर्थात उपलब्ध असलेल्या मजल्यावर आणि खिशाला परवडेल असाच फ्लॅट निवडावा लागला होता, याबाबत फारशी निवडीचा फारसा पर्याय नव्हता, उलट तडजोडच अधिक  होतीमिळेल त्याच्यात आनंद मानावा चित्ती असू द्यावे समाधान अशीच भावना होती 

श्रीरामपुरला व्यवसायाने टेलर असलेलं माझे वडील मला एक गोष्ट सांगायची ती आजही आठवते. कोणा एका  नगरीत असलेला एक माणूस त्याच्या विद्वत्तेमुळे  आणि ज्ञानामुळे खूप प्रसिद्ध झाला होता. मात्र असे असले तरी त्याची मजल बैठे स्वरुप असलेल्या त्याच्या व्यवसायाच्या पुढे गेलेली नव्हती. तो  गरीबच राहिला होता. त्याच्या ज्ञानाची कीर्ती ऐकून त्या नगरीच्या राजाने त्याला बोलावून घेतले. राजदरबारात मात्र त्या माणसाने राजाची आणि दरबारातील इतरांची निराशाच केली. त्या मुखदुर्बळ माणसाच्या तोंडातून एक शब्द उमटत नव्हता.

त्या दरबारातला प्रधान मात्र हुशार होता. त्या माणसाच्या ज्ञानाबद्दल सगळीकडे कौतुक होत असताना प्रत्यक्षात ही व्यक्ती मात्र तशी नाही यात काही तरी गौडबंगाल असावा अशी त्याला शंका आली. तो प्रधान मग त्या माणसाच्या पाठोपाठ वेषांतर करुन पोहोचला. पाहातो तो काय, आपल्या नेहेमीच्या बैठकीवर स्थानापन्न झाल्यावर त्या माणसाला पुन्हा एकदा वाचा फुटली आणि तो आपले ज्ञान इतरांना देऊ लागला.

त्या रात्री  प्रधानाने नोकरांकरवी  त्या माणसाच्या बैठकीची जागा खणून काढली तेव्हा तिथे खूप खोल खड्ड्यात सोने-चांदी आणि हिरेमोती असलेला एक घडा सापडला. त्या दिवसानंतर तो माणूस इतरांसारखा सामान्य झाला, त्याच बैठकीवर बसून निमूटपणे आपले काम करत राहिला.  त्याची नेहेमीची बैठक असलेल्या त्याच्या  कार्यस्थळाचा तोपर्यंत कुणालाही अगदी त्यालाही माहित नसलेला महिमा आता संपला होता.        

 

तत्त्वज्ञान हा माझा एक आवडीचा विषय. पणजीला कॉलेजात असताना तत्त्वज्ञान माझा विषय होता. अनेक भारतीय आणि पाश्चिमात्य तत्त्ववेत्ते त्यांच्या काही प्रमुख सिद्धांतांसाठी प्रसिद्ध आहेत.  उदाहरणार्थ,  आद्य शंकराचार्य यांचा अद्वैत सिद्धांत आहे, प्लॅटो आणि अरिस्टॉटल हे विविध विषयांवरील पायाभूत मांडणीसाठी प्रसिद्ध आहेत.   फ्रान्सिस हर्बर्ट ब्रॅडले   (१८४६- १९२४) हा तत्त्ववेत्ता `माझे कार्यस्थळ आणि त्यासंबंधीची कर्तव्ये'  किंवा `माय स्टेशन अँड इट्स ड्युटीज' या सिद्धांतासाठी प्रसिद्ध आहे.  या सिद्धांताविषयी विविध अंगांनी मांडणी  होत असली तरी मी स्वतः माझ्यापुरता हा विचार  'आपली या घटकेची किंवा कामाची जागा आणि त्याबाबतची कर्तव्ये' असाच घेत असतो.    

 आयुष्याच्या विविध टप्प्यांत आपल्यापैकी प्रत्येक जण मुलगा/ मुलगी, आईवडील, पतिपत्नी,  कंपनीतला बॉस आणि त्याचे कनिष्ठ सहकारी,  मालक-नोकर, सहकारी, मित्र आणि नातेवाईक अशा विविध वर्क स्टेशनांवर किंवा कार्यस्थळांवर कधी ना कधी पोहोचलेलो असतो, या प्रत्येक कार्यस्थळांची ठराविक कर्तव्ये आणि बांधिलकी असतात. ही कर्तव्ये आणि बांधिलकी कशा प्रकारे पाळली जातात याबाबत आपण कधी विचार करत नाही, मात्र समोरचा  व्यक्ती आपली कर्तव्ये आणि जबाबदारी कितपत पाळतो याविषयी मात्र आपण नेहेमीच सतर्क असतो.           

 `आपण बरे आणि आपले काम बरे' अशी आपल्याकडे एक म्हण आहे.  प्रत्येकाने हा दृष्टिकोन बाळगून  स्वतः बरे म्हणजे चांगल्यापणाने राहून आणि आपले काम चांगल्यापणाने केले तर सर्व जग किती चांगले होईल, जरा कल्पना करा.